نگاهی نو به خانه ایرانی

چکیده

 

معماری امروز خانه‌های ایرانی در درون دارای مشکلات بسیاری است ، که با نگرش دوباره به خانه سنتی و درک ویژگی‌های آن می‌توان این مشکلات را مرتفع ساخت .

از جمله این ویژگی‌ها ، قابلیت تغییر پذیری اتصال و انفصال فضایی ، سلسله مراتب و عرصه بندی خصوصی و عمومی ، مبلمان نرم و سبک ، چگونگی طراحی بازشوها ، هویت و ماهیت یگانه در فضا ، پیش بینی عملکردهای مختلف در یک فضا با توجه به فرهنگ اجتماع گرایانه ایران و ... می‌باشد . توجه به هر کدام از ویژگی‌های فوق می‌تواند راهکاری برای حل مشکلات خانه معاصر ایران به شمار آید .

 

مقدمه

 

خانه بعنوان اولین مکان زیست در طول زست در طول تاریخ از ارزش و قرب بالایی برخوردار بوده خود همچنان که از عواملی چون فرهنگ و آیتم و اقتصاد موثر بوده است بر فرهنگ ساکن ان تاثیر بسزایی می‌گذاشته .

الگویی متفاوت خانه در اقصی نقاط در برگرفته از شرایط متفاوت ان است . فرهنگ‌ها و ارزش‌ها در به وجود امدن مسکن دست خوش تغییرات شده از همین رو الگوها نیز تغییر کردن.

خانه‌های امروز ایرانی نتوانستند در بر آوردن نیازهای ساکنان آن سربلند باشند و با فرهنگ انان مطابقت نمایند ، چرا که تغییرات در الگوهای منازل امروزی برگرفته از تغییرات در نیازها نبود و پیشرفت خانه در ایران بصورت بومی نبود این تفییرات از دل خانه‌های گذشته صورت نگرفته اند از همین روز امروز در بحث خانه با مشکلات عدیده ای روبرو هستیم که مرتفع کردن آن از دست مردم عادی یا بساز بفروش‌ها که بر نمی‌آید می‌بایست معماران این مشکلات را مرتفع سازند . نگرشی مجدد به خانه اصیل ایرانی و ویژگی‌های آن که روح فرهنگ ما برگرفته شده است می‌تواند راهگشای ما باشد و راهکارهای فراوانی را به ما ارائه دهد – سول اینجاست – آشنایی معماران و دانشجویان ما به معماری خانه تا چه حد است ؟

در حالیکه دروس همچون اشنایی با معماری معلم جهان در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود و دانشجویان ما از تاریخ غرب و معماری ان و همچون سبک‌های نویت آن آشنایی کامل دارند و اما درسهایی مثل معماری اسلام که نگاهی گذرا و تاریخی به گذشته معماری دارد نمی‌تواند پاسخگویی این نیاز باشد . مبانی نظری معماری معاصر ایران و تجزیه و تحلیل الگوهای معماری ایران می‌بایست در الویت قرار گیرد .

نگاهی نو به خانه ایرانی

از ویژگی‌های بارز معماری باغ ویلا ایرانی که کمتر به ن پرداخته شده است ، قابلیت تغییر پذیری فضاها در برابر عملکردهای مختلف و حضور مبلمان نرم و سبک در فضاها ، خصوصا در معماری گذشته ایران است . در گام اول کالبد و ساختار اولیه فضا جهت حضور چندین عملکرد مختلف شکل می‌گرفت . این عملکرد‌ها در نهایت کثرتت ، از وحدت ، هماهنگی و یگانگی وصف ناپذیری برخوردار بود ، به طوری که هر فضا با وجود عملکرد‌های مختلف دارای معنا و محتوایی یگانه بود . نقش‌های گوناگون در گذر زمان توسط مبلمان و تجهیزات نرم و سبک در ساختار و کالبد فضاها نمود پیدا می‌کرد . اتاق پنج دری در خانه ایرانی در گذشته نماد هم بستی و محل وقوع زندگی روزمره و تجمع افراد خانواده بوده است ، این فضا در طول روز نفش‌های مختلفی را پذیرا بود . اما تمامی این نقش‌ها بیان گر معنا و محتوای واحد است . این معنا همان هم بستگی در جمع خانواده و زندگی بر پایه عشق و دوستی می‌باشد .

 

1. فرش در خانه ایرانی امیزه ای از خط ، رنگ ، زاویه و البته عشق است . گره در گره فرهنگ داشته و مجموعه ای است از تمامی هنرها ، فرش ایرانی قصه زمین گرم را می‌سراید و قصد دارد انسان را به عرش رساند . فرش اولین نمود از مبلمان نرم و سبک را در خانه ایرانی است . ابعاد اتاق با توجه به ابعاد فرش شکل می‌گیرد . فرش نقش و عملکرد نشیمن و گردآمدت افراد خانواده د کنار هم را در فضای اتاق تعریف می‌کند .
2. سفره انداختن و گرد آمدن خانواده پیرامون ان و خوردن غذا به صورت جمعی ، سنتی دیرینه در فرهنگ ایرانیان به شمار می‌آید ، این سفره در هر فضا عملکرد و نقش غذاخوری را تداعی می‌کرد . هنوز هم نقش سفره در خانه‌های ایرانی به عنوان مبلمانی سبک و انعطاف پذیر پا بر جا است با وجود حضور بخش غذاخوری در بسیاری از خانه‌های امروز ، تریجح داده می‌شود ، بر طبق آداب و رسوم گذشته و بر سر سفره غذا خورده شود ، پهن کردن سفره و خوردن غذا بر سر آن ، ریختن چای و نوشیدن آن در جوار خانواده ، سنتی است دیرینه در فضای زندگی ما . این سنت‌ها ، آداب و رسوم و به طور کلی فرهنگ ، به کالبد فضا‌های معماری خانه روح زندگی دمیده و ان‌ها را زنده و پویا می‌کند .

 

1. شب هنگام نیز با پهن شدن تشکی سبک در فضا ، مکانی جهت خواب و استراحت اعضای خانواده و میهامانان مهیا می‌گشت .امروزه ساختار و کالبد فضاها تحت تاثیر عملکردی مشخص شکل می‌گیرد ، اما از آن فضا جهت آن عملکرد خاص استفاده نمی‌شود . در بسیاری از موارد نقش یک فضا در فضایی دیگر تجلی می‌یابد . بدین ترتیب در یک فضا عملکردهای مختلف به چشم می‌خورد که گاه در تعارض با یکدیگر و با ساختار اولیه فضا قرار دارد .

 

نتیجه گیری :

 

در این سرعت و شتاب به سوی ماشینی شدن و مدرنیته گاه صداهایی به گوش می‌رسد که از معماری با هویت سخن می‌گوید . اما اگر این صحبت‌ها منجر به عاریت گرفتن ظواهر معماری گذشته گردد ، نه تنها چاره ساز نبوده بلکه الگوی خانه در گذشته را نیز زیر سوال می‌برد و به نوعی بی احترامی به روح بزرگ و اندیشه‌های با ارزش گذشتگان مان است . تقلید کورکورانه از معماری غرب مع هیچ سنخیتی با فرهنگ و فطرت انسان ایرانی ندارد نیز نمی‌تواند راهگشا باشد .

 

)